Shkruan Federico Fubini, Corriere della Sera
Personi më me ndikim për vendimet e Bankës Qendrore Evropiane sot nuk ulet në Frankfurt dhe as në një nga kryeqytetet e eurozonës. Ai person është në Kremlin dhe quhet Vladimr Putin.
Përshpejtimi i vendosur dje nga Banka Qëndrore Europiane për rritjen e normave të interesit në korrik dhe shtator dhe më pas në vazhdim – në një mënyrë graduale, por të qëndrueshme, ka ardhur pikërisht nga Vladimir Putin. Është ai që ka nisur një luftë që parandalon rënien e kostos së gazit, naftës, plehrave apo grurit rus, që në të vërtetë tenton t’i projektojë ato lart.
BQE nuk bën gjë tjetër veçse reagon ndaj valës së gjatë të rritjeve, të prodhuara apo të rënduara nga lufta, për mallrat që Evropa blen nga pjesa tjetër e botës.
Me këtë zona euro nuk i ngjan Shteteve të Bashkuara, edhe nëse në të dyja zonat inflacioni shkon mbi 8%. Në SHBA 2.8 trilion subvencione federale e mbinxehën ekonominë në një rritje të kërkesës së brendshme prej gati 7% krahasuar me vitet para Covid.
Në eurozonë, nga ana tjetër, mezi jemi kthyer në nivelet e konsumit dhe të investimeve që kishim para pandemisë, sipas të dhënave të Komisionit të BE-së. Mund ta mendojmë inflacionin europian më shumë si një taksë prej rreth dy pikësh të produktit të brendshëm bruto që ia paguajmë Arabisë Saudite, Algjerisë, Norvegjisë apo vetë Putinit për lëndët e para, çmimi i të cilave sot shënohet nga gjëmimi i topave në Donbas.
Nëse këta do të heshtin, kjo do të shembet. Por duke qenë se nuk heshtet, BQE dëshiron të ngadalësojë pjesën tjetër të ekonomisë në mënyrë që të gjitha çmimet e tjera – ato të brendshme – të ngadalësohen ose të bien. Nëse ky ishte një kurth i një ish-nënkoloneli të KGB-së, BQE-ja është në rrezik serioz të bjerë në të.
Është emblematike që Banka Qendrore dje ngriti “projeksionet” e saj të inflacionit në eurozonë këtë vit, por uli ato të rritjes: vlerësimi i një zgjerimi prej 2.8% në 2022 nuk duhet të jetë mashtrues, sepse në pjesën më të madhe të tij është urë lidhëse. Është gjithashtu simptomatike që dje euro u dobësua kundrejt dollarit, në vend që të forcohej me rritjen e yield-eve evropiane. Tani po ndihet erë recesioni.
Por të qenit nën ndonjë iluzion nuk do të kishte kuptim. Megjithatë, ky ndryshim sezoni duhej të vinte. Ndoshta me më shumë kujdes ose disa garanci më shumë për vendet e brishta, por BQE-së iu desh të ndalonte blerjen e bonove të qeverisë dhe të rriste sot normat e interesit nën zero.
Qëndrimi i gozhduar pas botës së djeshme nuk ishte i mundur, as Italia. Vetëm verbëria e një pjese të klasës politike mund ta shtyjë njeriun të mendojë se borxhi i Romës do të trajtohej përgjithmonë në Frankfurt.
Numrat e raportit të fundit të qëndrueshmërisë të Komisionit të BE-së janë të qarta: mesatarisht deri në vitin 2032 Italia ka nevojën më të madhe për kredi bruto në Evropë (mbi një të katërtën e PBB-së në vit) dhe në dhjetë vjet mund të ketë borxh publik më të lartë (mbi 160% të PBB-së).
Do të thotë që tani e tutje çdo euro deficit duhet t’i nënshtrohet një testi rigoroz: nëse dhe si aftësia e vendit për t’u rritur në mënyrë të qëndrueshme rritet jo në gjashtë javë, por në gjashtë vjet. Nënshtrimi i çdo vendimi ndaj këtij testi është një premtim që të gjitha palët duhet të bëjnë përpara votimit të vitit 2023.
