Forcat e armatosura gjermane e përshëndetën të enjten (02.12.2021) Angela Merkelin me vlerësimin më të lartë ushtarak gjerman për personat civilë: me një paradë ushtarake. Ushtarë me pishtarë në duar dhe një bandë muzikore bënë një ritual lamtumire, sipas një koreografie të përpiktë, të përcaktuar që në vitin 1838. Në fund, ushtarët hoqën helmetat në shenjë nderimi për Merkelin.
Kancelarja e ndoqi ceremoninë herë pas here e përlotur. Kamerat e treguan me lot në sy kancelaren, kur dëgjonte tri dëshirat muzikore të saj për ceremoninë: fillimisht hitin e famshëm të vitit 1974 të Republikës Demokratike Gjermane „Du hast den Farbfilm vergessen”, (“Ti e ke harruar filmin me ngjyra”). Pasoi pjesa muzikore”Für mich soll es rote Rosen regnen”(“Për mua le të bjerë shi trëndafila të kuq”), e këngëtares Hildegard Knef. Ndërsa pjesa e tretë për Merkelin, bijën e pastorit protestant, ishte një himn kishtar i shekullit të 18-të:”Großer Gott, wir loben Dich” („Zot i Shenjtë, ne e lëvdojmë emrin tënd”).
Ushtarët heqin helmetat në shenjë nderimi për Merkelin
Para rreth 50 ish-ministrave të saj të pranishëm dhe mbi 150 të ftuarve të tjerë, Merkeli mbajti një fjalim të shkurtër. Ajo tha se ndjente “mirënjohje dhe përulësi” për postin që e kishte mbajtur kaq gjatë.
Nisur nga kriza financiare e vitit 2008, kriza e refugjatëve e vitit 2015 dhe pandemia aktuale, Merkeli theksoi varësinë e madhe të Gjermanisë nga bashkëpunimi përtej kufijve nacionalë si dhe vlerën e institucioneve shumëpalëshe.
Merkeli, “die Mutter” (nëna), si e thërrasin në Gjermani, e vazhdoi fjalimin me porosi përkujdesjeje psikologjike dhe shpirtërore për gjermanët. Ajo u kërkoi shtetasve të saj që t’u besojnë fakteve, të tregojnë gatishmëri për t’i kuptuar qëndrimet e të tjerëve dhe që punët t‘i bëjnë me gëzim dhe me zemër. Gjermanëve ajo u la porosi që t’u përvishen detyrave para vetes jo me “negativitet dhe cmirë”, por me “gëzim në zemër”, siç kishte bërë ajo vetë në RDGJ.
Popullaritet i pazakontë i Merkelit
Pak ditë para largimit nga posti i kancelares, të cilin e mbajti për 16 vjet, Angela Merkeli ka një mbështetje fenomenale në opinion. Mbështetja për të edhe sot është mbi 50%.
Dy kancelarët e tjerë pushtetgjatë të Gjermanisë, Konrad Adenaueri dhe Helmut Kohli kishin më pak fat. Adenauerin e larguan në fund nga posti, pushteti i tij u trondit prej sjelljes shpërdoruese të ministrave të tij në aferën e revistës “Der Spiegel”. Helmut Kohli kandidoi për një mandat të pestë dhe i humbi zgjedhjet.
Kurse Angela Merkeli mund të kishte fituar po të kishte rikandiduar. Ajo është kancelarja e parë e Gjermanisë që largohet nga posti me dëshirën e saj.
Ekonomikisht, Merkeli po e lë Gjermaninë shumë më të pasur se ç’e gjeti kur erdhi në pushtet. Në 16 vitet e qeverisjes prej saj, Prodhimi i Brendshëm Bruto i Gjermanisë u rrit me rreth 50%. Papunësia thuajse është përgjysmuar.
Mirëqënia dhe fuqia e shtuar e Gjermanisë kanë bërë që të rritet prestigji i Gjermanisë në botë, siç kanë konstatuar sondazhe të organizatave evropiane.
Mjeshtre e pushtetit dhe referencë suksesi
Popullin Merkeli, në vazhdimësi, e ka polarizuar shumë më pak se paraardhësit e saj.
Politikisht, Merkeli e zhvendosi drejt qendrës partinë e saj, CDU-në, jo drejt ekstremeve politike, siç kanë tendencë të veprojnë partitë sot. Kjo e bëri CDU-në të pranueshme për shtresa të gjera të popullit. Megjithë kritikat për zbehjen e karakterit konservator të partisë, kjo i siguroi CDU-së katër mandate në vazhdimësi, në krye të Gjermanisë.
Merkeli nuk po largohet nga posti, për shkak të ndonjë revolte të CDU-së kundër saj, një fenomen tipik për liderë të tjerë që rrinë gjatë në poste. Kritikët e saj ajo i neutralizoi në kohë dhe i bëri të largohen nga gara. Dorëzimi i postit të kryetares së CDU-së dhe mbajtja vetëm e postit të kancelares, një risi te CDU-ja, e pakësoi dhe më tej presionin ndaj saj.
Në zgjedhjet e fundit parlamentare, Merkeli ishte pika kryesore e referencës së suksesit madje edhe për opozitën. Kancelari i ardhshëm socialdemokrat, Olaf Scholz, nuk i fitoi zgjedhjet me kritika për Merkelin, por si kandidat i vazhdimësisë së maturisë dhe pragmatizmit të saj.
Për detyrat e së ardhmes, në zgjedhjet parlamentare të shtatorit, zgjedhësit gjermanë panë të aftë sërish një koalicion të qendrës, SPD, Të Gjelbrit dhe FDP. Kjo flet për atë që mesi i shoqërisë është ruajtur përgjithësisht i shëndoshë gjatë qeverisjes së Angela Merkelit.
Njëkohësisht, ndërrimi i pushtetit dhe i personelit drejtues me këto zgjedhje parlamentare erdhi në kohën e duhur. Kohët kanë ndryshuar dhe detyrat e shumta që ka Gjermania para vetes, siç janë klima, digjitalizimi, emigrimi, përfitojnë nga fillime të reja.
Stil politik unik i Merkelit
Një rol për popullaritetin dhe suksesin e Merkelit ka luajtur stili unik i udhëheqjes prej saj.
Angela Merkeli i ka qëndruar deri sot larg arrogancës apo humbjes në pëlqimin e vetvetes. Ajo ka drejtuar pa mëndjemadhësi dhe pa interes për inskenime publike. Merkeli ka mbetur deri në fund e përkushtuar ndaj detyrës, e përqëndruar te problemet konkrete, me vëmendje për detajet.
Në kontaktin me njerëzit, Angela Merkeli ka treguar gjithmonë respekt për personin përballë, pavarësisht nga pozita e tjetrit. Pas një kontakti të tillë njerëzor me të, në Gjermani ka pasur jo pak njerëz, më parë të painteresuar, që kanë votuar për partinë e saj e saj, CDU-në.
Ky stil i ri politik është një trashëgimi me vlerë që lë pas Angela Merkeli.
Arkitekte e kompromisit, menaxhuese krizash: momente kulmore
Në 16 vjetët e qeverisjes së Merkelit, Evropa dhe Gjermania kanë kaluar disa kriza. Merkeli ka treguar aftësi të mëdha në menaxhimin e të gjitha krizave. Qytetarët evropianë i shprehën për këtë mirënjohje në një sondazh të fundit evropian, ku dëshironin që Merkeli të bëhej „presidente e Evropës”.
Kriza e refugjatëve është padyshim moment kulmor i mandateve të saj. Në 4 dhe 5 shtator 2015 Merkeli vendosi të pranojë që të hyjnë në Gjermani rreth 800.000 mijë refugjatë, me origjinë kryesisht nga Siria. Në një bisedë telefonike, kancelari austriak Werner Faymann iu lut Merkelit që të pranonte disa grupe refugjatësh, të cilët të dëbuar nga Hungaria, po ecnin drejt Austrisë. Alternativa ishte një kërkesë ndaj kryeministrit hungarez Orban që t’i ndalonte me dhunë refugjatët.
Pas koordinimit me bashkëpunëtorët e afërt dhe me krerët e partive politike, u ra dakord që të bëhej “një përjashtim” siç thanë socialdemokratët, një gjest “humanitar”, si tha Merkeli.
Ky gjest u vlerësua në botë. Ish-kryeministri britanik Tony Blair e ka vlerësuar si një akt “që erdhi nga një frymë dhembshurie”. “Natë historike” e quan biografi i Merkelit, Ralph Bollmann këtë natë në biografinë e fundit për Merkelin.
Pranimi i refugjatëve fillimisht u përshëndet nga shumica e njerëzve në Gjermani. Në një konferencë shtypi, në 31 gusht 2015 Merkeli u dha zemër gjermanëve, me fjalët: “Ne do t’ia dalim mbanë, dhe atje, ku na e pengon rrugën diçka, duhet ta kapërcejmë…”.
Por numri i jashtëzakonshëm i të ardhurve njëherësh, bëri të bjerë në Gjermani mbështetja fillestare entuziaste për refugjatët. Përpjekjet e Merkelit për kuota për ndarjen e refugjatëve në BE nuk patën sukses.
Gjermania hyri në krizën më të madhe politike e sociale të mandateve të Merkelit. Pranimi i refugjatëve pati ndikime politike: në Gjermani lindi parti ultra e djathtë, kundër refugjatëve, „Alternativa për Gjermaninë”.
Merkeli e ka mbrojtur deri sot mikpritjen për refugjatët. Ajo ka thënë se në të njëjtat rrethana do të bënte të njëjtin hap që bëri. Në një intervistë me Deutsche Welle-n muajin e kaluar Merkeli konkludoi: “Po, ia dolëm mbanë.””Kemi shembuj të mrekullueshëm zhvillimesh të suksesshme njerëzore, kur mendoj maturantet dhe maturantët (emigrantë)…”Por natyrisht ende nuk ia kemi dalë mbanë që të luftohen shkaqet e migrimit. Nuk ia kemi dalë mbanë që Evropa të ketë një sistem të njësuar azilimi dhe migrimi.”
Pranim historik i borxheve të përbashkëta nga BE
Momenti i dytë kulmor në mandatet e saj është miratimi i Fondit të Rindërtimit nga pandemia nga BE, në shumën 750 miliardë euro. Me këtë rast, Gjermania pranoi për herë të parë një formë eurobondesh. Ky fond i rindërtimit do të financohet me borxhe të përbashkëta, që do t’i marrë Bashkimi Evropian, për t’ua dhënë si grante, jo vetëm si kredi, shteteve në nevojë.
Në një intervistë me gazetat evropiane, në qershor 2020, Merkeli tha se “është në interesin e Gjermanisë që Bashkimi Evropian të mos pësojë kolaps”.
Në këtë kohë, me nuhatjen e saj të jashtëzakonshme për lëvizjet tektonike në opinion, Merkeli kishte regjistruar thirrjet këmbëngulëse të ekonomisë gjermane dhe ekspertëve, për të shpëtuar shtetet e rrezikuara nga kolapsi prej borxheve të reja të diktuara nga pandemia, si p.sh. Italinë apo Spanjën.
Për Fondin e Rindërtimit, Merkeli ra fillimisht dakord me presidentin francez Emmanuel Macron në 18 maj 2020. U ra dakord që të viheshin në dispozicion 500 miliardë euro shteteve në nevojë. Në qershor 2020 kjo shumë u rrit nga Komisioni Evropian në 750 miliardë euro.
Merkeli e quajti këtë fond: “një përgjigje të veçantë ndaj një situate të veçantë”. Pavarësisht nga kufizimi në fjalët e deklaratës, shtetet jugore të Evropës e vlerësuan ndryshimin e thellë në pozicionin e Gjermanisë. Presidenti francez Emmanuel Macron u shpreh se me metodën e saj, Merkeli e lidhi fort Gjermaninë me Evropën.
Angela Merkeli e ka të sigurtë vendin në histori, nisur edhe vetëm nga kohëzgjatja e pushtetit të saj. Vetëm Otto von Bismarck-u dhe Helmut Kohl-i kanë qeverisur më gjatë se ajo (Kohl-i madje vetëm pak ditë më shumë).
Bismarck-u i bashkoi shtetet gjermane në Perandorinë Gjermane, Kohl-i ribashkoi Gjermaninë e ndarë.
Merkeli formësoi Gjermaninë e sotme moderne. Në largimin e saj nga detyra, Gjermania është bërë jo vetëm fuqia dominuese ekonomike e Evropës, por edhe njëri nga shtetet më të vlerësuara dhe të preferuara në botë. Merkeli arriti me mjeshtëri të barazpeshojë interesat nacionale të Gjermanisë me projektin për zhvillimin e Evropës.
Edhe në marrëdhëniet me Rusinë, Merkeli nuk harroi asnjëherë potencialin e madh të këtij shteti për të ndikuar në botë. Interesat e përbashkëta ekonomike për Merkelin qenë një faktor për të ruajtur dialogun dypalësh. Pa Gjermaninë do të kishte qenë i pamundur vazhdimi i sanksioneve të BE kundër Rusisë.
Ish-kryeministri britanik, Tony Blair e ka quajtur së fundi në mediet britanike “pjesë dominuese të psikikës politike” të Merkelit aftësinë e saj “për të dalluar kompromise dhe për të lundruar në sfidën politike me vëmendje maksimale për zgjidhje praktike, si forcë dhe jo si dobësi”.
Jo vetëm Tony Blair-it do t’i mungojë “antipopulistja e mirëfilltë, në karakter dhe në politikë.” Në vizitën e fundit në Uashington në korrik 2021, Presidenti Joe Biden-i e falenderoi Merkelin për karrierën e saj “të lidershipit të fortë, parimor”. Ai i tha Merkelit se “kurrë nuk harrove të mbrosh dinjitetin njerëzor”.
Angela Merkeli do t’i mungojë edhe Ballkanit, agjendën për zgjerimin e të cilit ajo e mbajti aktive në tryezat evropiane në dekadën e fundit. Ajo do t’i mungojë komunikimit midis Lindjes dhe Perëndimit, për të cilin Merkeli qe e predestinuar edhe për shkak të origjinës së saj nga Gjermania Lindore.
Ndërsa Gjermania do ta kujtojë epokën Merkel, aftësinë e saj për të menaxhuar krizat dhe mirëqënien e kësaj kohe, si një nga epokat e arta./DW
